tat

Tarımın gelişimi, insanlık tarihindeki ilk devrim olarak tanımlanabilir ve yaklaşık 10.000-12.000 yıl önce Mezopotamya topraklarında gerçekleştirilmiştir. Yerleşik yaşama geçişin simgesi ve tarımın simgesi olan buğday, bölge mutfağında önemli bir yere sahiptir.

Eşsiz Buğdaylar

Durum buğdayı ilk olarak Şanlıurfa-Diyarbakır sınırındaki Karacadağ bölgesinde yetiştirilmiş ve buradan tüm dünyaya yayılmıştır.

Buğdayın yabani atası olan Siyez buğdayını Karacadağ bölgesinde halen görmek mümkündür. Nohutun da yetiştirildiği bir coğrafya olan bu bölgede nohut tüketimi de oldukça yüksektir. Örneğin Şanlurfa ili Birecik ilçesinde kahvaltı, fırında pişirilen nohutun ince bir pideye sarılması ve üzerine pul biber, karabiber ve tuz ilave edilmesiyle hazırlanan nohut dürümünden oluşur.

Odun Ateşinde Pişirme

Şanlıurfa, Gaziantep, Adıyaman ve Diyarbakır'da yaygın olarak kullanılan odun fırınları, 12 bin yıl önceki buğday kültürünün günümüze yansımasıdır. Bu illerde halen pek çok yemek odun fırınlarında yapılmakta ve bunlara gözleme, kraker, peksimet gibi buğday ürünleri de eşlik etmektedir. Ekmek için bölgesel kelime Sümerler zamanından beri aynı kalır.

Bereketli Hilal'in Lezzetleri

Bereketli Hilal'in verimli toprakları, binlerce yıldır bu topraklarda barınan çeşitli kültürlerle yoğruldu. Yöresel yemek kültürü, bu farklı kültürlerin izlerini takip etmemizi sağlayan bir rehber gibidir.

Burada doğan özel lezzetlerin listesi çok uzun: Antep baklavası, Antep fıstığı, Diyarbakır karpuzu, Diyarbakır örgü peyniri, Mardin ikbebet (haşlama içli köfte), Mardin imlebes (badem şekeri), Mardin kaburga dolması, Mardin kibe (işkembe dolması), Mardin sembusek (kapalı lahmacun), Nizip zeytinyağı (Gaziantep), Siirt Pervari balı, Siirt büryan kebabı, Siirt perde pilavı, Şanlıurfa biberi, Şanlıurfa çiğ köftesi. Ayrıca mevsime bağlı olarak tuzik ve devedikeni gibi otlar yetiştirilmekte ve yaygın olarak tüketilmektedir.

Gaziantep baklava, kebap, lahmacun gibi tescilli 391 yöresel yemeğiyle önemli bir rol oynuyor. Gaziantep yöresel mutfaklarıyla adından söz ettiren seçkin şehirler arasında yer alır ve Türkiye'nin mutfak merkezlerinden biridir.

2008 yılında Gaziantep'te kurulan Emine Göğüş Mutfak Müzesi, Türkiye'nin ilk mutfak müzesidir. Müzede yöresel mutfak kültürü hakkında bilgi edinebilir, yemek kurslarına katılabilirsiniz.

Çok Özel Bir Yemek: Kebap

Bereketli Hilal denilince akla gelen ilk yemek kebaptır. Türkiye'de ve tüm dünyada sevilen kebap, et ve baharatların terbiye edilmesi ve etin kömürde ızgara edilmesiyle hazırlanır.

Ağız sulandıran kebaplar, güveçler ve çeşitli doldurulmuş yemekler yapmak için etin yanında meyve ve sebzeler pişirilir. Kemeli Tike kebabı, Yenidünya kebabı, patlıcan kebabı, yoğurtlu kebap, Büryan, haşhaş tohumu kebabı, soğanlı kebap, domatesli kebap, Alinazik ise yörede tadabileceğiniz çok çeşitli kebaplar arasında yer alıyor.

Et Her Zaman Önceliklidir

Bir diğer popüler yöresel yemek ise lahmacundur. Etli karışımın ince bir tabaka üzerine ilave edilerek taş fırında pişirilmesiyle hazırlanan lahmacun, ilk olarak Bereketli Hilal'de ortaya çıkmış ve buradan dünyaya yayılmıştır. Kelle paça, paşa köftesi, Kilis tava ve soğan tava diğer yaygın yöresel et yemekleridir.

Çorba olmadan asla!

Yoğurtlu çorbalar da bölge mutfağında önemlidir. Çorbalar genellikle süt veya ayran ve bulyon kullanılarak hazırlanır. Leveniye, Alaca çorbası, Ezogelin çorbası, Yoğurt çorbası, Şiveydiz çorbası karşılaşacağınız çeşitlerden bazıları.

Tatlı Cenneti

Bereketli Hilal tatlılarıyla da ünlüdür. İlk akla gelen tatlılar üzümle yapılanlardır. Üzüm suyuna elma, ayva, balkabağı gibi meyveler katılarak reçel yapılır. Pestil ve pekmezli cevizli sucuk da üzüm suyu kullanılarak yapılır.

Bölgenin en meşhur tatlısı şüphesiz baklava - Mezopotamya'nın dünyaya armağanı!

Lokma ve helva da tatlı olarak yaygın olarak tüketilmektedir. Süt bazlı pudingler de popülerdir. Diğer yöresel spesiyaliteler arasında tene helvası, top helvası, nişe bulamacı, şöbiyet, bülbül yuvası, dolama, fıstıklı kadayıf, burma kadayıf, nuriye tatlısı, zingil, revani, helva hurması, küncülü akıt, şeker kaplı leblebi ve Mardin'den badem şekeri yer alır.

Mırra içmek isteyen?

Mırra, bir diğer önemli bölgesel mutfak spesiyalitesidir. Mırra yöreye özgü bir kahve türüdür. Hazırlanması zordur ve uzun sürer. Çok acı ve sert olduğu için küçük bardaklarda içilir. Sunumu özellikle Şanlıurfa ve Mardin'de etkileyicidir.

Dicle ve Fırat'ın Hediyesi

Dicle ve Fırat'ın balıkları bölgesel mutfak haritasını zenginleştiriyor. Şabat bu balıkların en ünlüsüdür. Yaklaşık 25-30 cm uzunluğundadır ve ilk olarak Atatürk Barajı'nda yetiştirilmiştir.

Buz gibi soğuk şerbet, soğuk şerbet!

Meyan şerbeti yaz aylarında en sevilen yöresel içeceklerden biridir. Şerbet biraz acı bir tada sahiptir ve tek seferde soğuk tüketilmelidir. Böbrekler için faydalı olduğuna inanılmaktadır.

Baklava Yapın

Dünyaca ünlü Antep baklavasını nasıl yaptıklarını hiç merak ettiniz mi? Yufka, tereyağı, yer fıstığı ve mayalı meyve suyunun bu eşsiz birleşimini Pazartesi hariç her gün saat 14.00'de Antep'teki Tarihi Millet Hanı'nda izleyebilirsiniz. Bu işlem yaklaşık yarım saat sürer; hamurun açılmasıyla başlar ve baklavanın fırına sürülmesiyle sona erer. Mayalanmış meyve suyunun pişmesini ve dökülmesini beklerseniz, bir saat harcamanız gerekir. Baklavanın tadına da bakabilir ve buradan satın alabilirsiniz. Belki de bu deneyim size evde kendi baklavanızı yapmanız için ilham verecektir, kim bilir!

Kendi Dürümünüzü Hazırlayın

Kendi hazırladığınız dürümde ciğer mi yoksa et mi tatmak isterdiniz? Urfa'daki Haşimiye Meydanı'nda ciğer yemeklerinde uzmanlaşmış tüm dükkanlarda kendi dürümünüzü hazırlayabilirsiniz! Buradaki müşteriler, sehpalar kadar alçak masalarda taburelerde oturuyorlar. Masalarda dürümlerinize eklemeniz için soğan, maydanoz, nane, karabiber ve sumak sunulmaktadır.

Bunların yanı sıra doğrama tahtası ve bıçak da sunulmaktadır. Ciğeriniz pişerken soğan ve maydanozu dürüm için doğrayabilirsiniz. Ciğeriniz pişince, damak tadınıza göre dürüm yapmanız için size pide ikram edilir. Bunu kendiniz yapmanız, sadece lezzetine katkıda bulunur!

Adıyaman Mutfağı

Adıyaman'ın et, buğday, üzüm ve şifalı otlara dayalı mutfak kültürü, yüzyıllar boyunca şanını korumuştur. Çiğ köfte, içli köfte, basalla (ekşili köfte), Adıyaman tava, dövmeç, çılbır, mercimekli köfte, pestil, yapıştırma, hıtab ve peynirli irmik helvası akla gelen lezzetlerden bazılarıdır.

Batman Mutfağı

Batman mutfağı, bölgenin karakteristik gastronomisinden izler sunuyor. Bulgur ve koyun eti vazgeçilmez iki malzemesidir. Batman'da hem geleneksel hem de çağdaş dünya mutfağının tadını çıkarabileceğiniz birçok restoran bulunmaktadır.

Köfte dolması (kütülk), sumaklı taze ve kuru dolmalar, Batman işkembe dolması (ur u rovi), Batman etli sebze yahnisi (tırşık), bumbar dolma ve Şam börek akla gelen yemeklerden bazılarıdır.

Köy ekmeği, tifik ve kıcıl adı verilen çamurdan yapılmış fırınlarda pişirilir. Hevra geleneksel bir taş fırında pişirilmiş bir yemektir - kesinlikle denemeye değer bölgesel bir lezzettir!

Sason balı, eşsiz lezzetini yerel floranın zenginliğinden alan bölgenin bir diğer önemli ürünüdür.

Kilis Mutfağı

Kilis tava, obruk ve kübbül müşviyye Kilis'in et yemekleri arasında en popüler olanıdır.

Zeytinyağı bölgede yaygın olarak üretilmekte ve yöre mutfağında ekşili maltıha ve şıhıl mahşi gibi bitkisel zeytinyağı yemekleri ve çorbalarında ön plana çıkmaktadır.

Diğer yemekler ise züngül, gerebiç, mayanalı (anason), kahke, haytayla, Kilis katmer, cennet çamuru ve gün pekmezidir.

Diyarbakır Mutfağı

Diyarbakır'da yerel kültürler, dinler ve diller yüzyıllardır uyum içinde bir arada var olmuşlardır. Belki de yerel mutfağın arkasındaki büyük sır da budur - yerel lezzetler farklı kültürlerin bu uyumundan ve mutfaktaki ortak deneyimlerinden kaynaklanmaktadır...

Hevsel Bahçeleri'nden gelen taze sebzeler burada yemeklere özel lezzet katıyor. Aynı zamanda yöresel olarak üretilen baharatlar da geleneksel mutfağın olmazsa olmazlarındandır. Tatlılar da zengin ve çok çeşitlidir.

Diyarbakır'daki yöresel yemeklerden bazıları saç tava, meftune, pürlezzel, kaburga dolması, kibe, mumbar, patlıcan kebabı, ciğer kebabı, köfte dolması, lahmacun, ayvalı kavurma, Diyarbakır burma kadayıfı ve kaymaklı kadayıftır.

Diyarbakır'daki en ilginç yeme geleneklerinden biri sabahın erken saatlerinde veya gece saatlerinde ciğer kebabı yemektir. Ancak modern zamanların Diyarbakır üzerinde etkisi olmuştur ve bugün Hasanpaşa'da ve özellikle Suriçi'nde kahvaltı sofraları zengin ve çeşitli yiyeceklerle bezenmiş ancak genellikle ciğerin yerini almıştır. Bununla birlikte, ciğer hala buranın yerlilerinin kalbinde özel bir yere sahip.

Diyarbakır'da kahve içmek de bir başka büyük zevk. Yerel kahve dükkanlarında ve hanlarda çok çeşitli kahveler var - kavrulmuş müsli meyvesinden yapılan ve doğal olarak kafeinsiz olan menengiç kahvesini tatmayı unutmamalısınız! Ayrıca Sülük Han'da bulabileceğiniz Süryani şarabı kesinlikle denemeye değer.

Gaziantep Mutfağı

Gaziantep, Türkiye'nin ve dünyanın en zengin mutfaklarından birine ev sahipliği yapmaktadır. UNESCO'nun Yaratıcı Şehirler Ağı'na dahil edilmesi, bu mutfak kültürü zenginliğinin bir yansımasıdır.

Gaziantep yöresel mutfakları ile öne çıkan şehirler arasında önemli bir yere sahiptir. Baklava, kebap, lahmacun gibi 391 yöresel yemeği, onu Türkiye'de önemli bir mutfak destinasyonu haline getiriyor.

Gaziantep lezzetleri arasında cartlak kebabı, patlıcan kebabı, soğan kebabı, simit kebabı, yeni dünya kebabı, alinazik, tike kebabı, küşleme, beyran, şıveydiz çorbası, dövmeli alaca çorbası, lebeniye, ezogelin çorbası, içli köfte, çiğ köfte, malhıtalı köfte, yuvalama, doğrama, yaz dolması, keme dolma, mihşi, frikli kabak dolması, baklava, katmer, antep kahkesi ve daha niceleri.

Mardin Mutfağı

Eşsiz ve özgün olan Mardin mutfağı, çağlardır bu topraklarda yaşayan medeniyetlerin izlerini taşıyor.

Mardin mutfağı Ege bölgesi mutfağı gibi sebze odaklı olmadığı gibi Urfa ve Gaziantep mutfakları gibi baharatlı ve kebap odaklı da değildir. Et bulgurla, sebzeler ise baharatlarla bir araya gelerek dengeli ve eşsiz bir uyum meydana getirir.

Mardin ile bağlantılı olarak akla ilk gelen yemekler bacanak çorbası, doldurulmuş kuzu kaburgası, bademli baharatlı pirinç, nar salatası, ikbeybet (haşlanmış dolma köfte), irok (kavrulmuş köfte dolması), keşkek, sembusek (kapalı lahmacun), dobo, kitel raha (metal tepside servis edilen haşlanmış köfte), çiğ köfte, sarma, frikik pilavı, alluciye (etli erik yemeği) ve susam yağı, şurup ve ceviz ile pişmiş balkabağı.

Diğer yöresel ürünler ve denemeye değer yemekler arasında yerel Süryani şarabı, zencefilli limonata, Mardin mahaleb likörü, kiliçe, kakuleli mırra, hariri tatlısı, tarçınlı ekmek ve bisküvi, badem şekeri ve kavrulmuş nohut bulunmaktadır.

Siirt Mutfağı

Siirt mutfağı zengin ve çok renklidir, farklı yerel kültürleri harmanlar ve bunu lezzet dünyasına yansıtır. Siirt mutfağı zengin ve çok renklidir, farklı yerel kültürleri harmanlar ve bunu kendi lezzet dünyasına yansıtır.

Siirt büryanı (perive) Siirt'in simgesel lezzetlerinden biridir. Büryan, kancalara indirilerek kuyu deliklerine indirilen ve birkaç saat kavrulmaya bırakılan keçi ve kuzu eti pişirilerek yapılır.

Perde pilavı, Siirt'in bir diğer ünlü yemeğidir. Bu yemek fes şapka şeklinde hamur işi içinde pişirilen pirinç, et, badem ve akıntılardan oluşur. Bamya çorbası genellikle perde pilavının yanında servis edilir.

Kekik çorbası, Botan Dağları'ndan toplanan doğal toz kekik (şorbut zahtar veya zaatar) kullanılarak yapılan eşsiz bir çorbadır. İsmeyket ise bu çorbaya benzeyen ancak etle yapılan bir diğer yöresel yemektir.

Ekşili kuru dolma bir başka yöresel lezzettir.